Η κιρσοκήλη είναι μια πολύ συχνή πάθηση των ανδρών που απαντάται στο 15% του γενικού πληθυσμού. Το 35%-44% των ανδρών που προσέρχονται για κλινικό έλεγχο λόγω υπογονιμότητας διαπιστώνεται ότι έχουν κιρσοκήλη. Το ποσοστό αυξάνεται στο 45%-81% των ανδρών που δεν μπορούν να αποκτήσουν δεύτερο παιδί (δευτεροπαθής υπογονιμότητα).
Στο σύνολο των ανδρών με παθολογικές παραμέτρους σπερμοδιαγράμματος, περίπου το 25% έχει κιρσοκήλη. Πρόσφατη μελέτη σε 7035 άνδρες έδειξε ότι οι μεγάλες κιρσοκήλες (3ου βαθμού), που είναι ορατές δια γυμνού οφθαλμού, έχουν τη χειρότερη επίπτωση στην ποιότητα του σπέρματος.
Η κιρσοκήλη είναι ανατομικό πρόβλημα που υπάρχει εκ γενετής, αλλά συνήθως γίνεται αντιληπτή μετά την εφηβεία διότι τότε αρχίζει η ανάπτυξη των όρχεων. Συνίσταται σε διάταση (φούσκωμα) των φλεβών που απάγουν το αίμα από τους όρχεις προς τις μεγάλες φλέβες της κοιλιάς.
Το λεπτό φλεβώδες δίκτυο του όρχεως καλείται κιρσοειδές ή βοτρυοειδές πλέγμα και, εφόσον υπάρχει κιρσοκήλη, είναι ψηλαφητό ως ένα μαλακό σακούλι («σακούλι με σκουλήκια») ακριβώς πάνω από τον όρχι. Για λόγους ανατομικούς η κιρσοκήλη δημιουργείται κυρίως αριστερά (85-90%), ενώ μπορεί να είναι αμφοτερόπλευρη (10%) ή πολύ σπάνια δεξιά, οπότε και χρειάζεται απεικονιστικός έλεγχος για πιθανή οπισθοπεριτοναϊκή παθολογία.
Κλινικά, οι περισσότεροι άνδρες με κιρσοκήλη είναι συμπτωματικοί, ενώ ορισμένοι μπορεί να εμφανίζουν μια μαλακή μάζα πάνω από τον όρχι ή να παραπονούνται για αμβλύ πόνο (τράβηγμα) στο σύστοιχο όρχι κατά την ορθοστασία, το σεξ, το σήκωμα βαρών ή την έντονη αθλητική δραστηριότητα.
Σε ποιες περιπτώσεις χειρουργούμε
Η ένδειξη για τη χειρουργική αντιμετώπιση της κιρσοκήλης πρέπει να τίθεται με πολλή προσοχή, ώστε το μετεγχειρητικό αποτέλεσμα όχι μόνο να βελτιώσει τη γονιμοποιητική ικανότητα του άνδρα, αλλά να βοηθήσει ουσιαστικά το υπογόνιμο ζευγάρι να αποκτήσει ένα υγιές παιδί.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ASRM), απαραίτητες προϋποθέσεις για να χειρουργηθεί ένας ενήλικας με κιρσοκήλη είναι να έχει μια κλινικά ψηλαφητή κιρσοκήλη, να εμφανίζει παθολογικές παραμέτρους στο σπερμοδιάγραμμα και να προσπαθεί να τεκνοποιήσει για διάστημα 2 χρόνων κάνοντας σεξ με τη σύντροφό του χωρίς προφυλάξεις και με γνώση των γόνιμων ημερών της. Είναι εξίσου σημαντικό η σύντροφος να είναι αναπαραγωγικά υγιής (ή με ιάσιμο πρόβλημα γονιμότητας) και να έχει καλό ηλικιακό περιθώριο για τεκνοποίηση (ηλικία μικρότερη των 37 ετών).
Στους άνδρες με μη αποφρακτική αζωοσπερμία (απουσία σπερματοζωαρίων στο σπέρμα) η χειρουργική διόρθωση συνυπάρχουσας κιρσοκήλης μπορεί να συνοδευτεί από εμφάνιση σπερματοζωαρίων στο σπέρμα σε ποσοστό 21%-56% και αυθόρμητη εγκυμοσύνη στο 6%. Ωστόσο, επειδή η ποιότητα του παραγόμενου σπέρματος στην πλειονότητα των ασθενών παραμένει κακή, πρέπει να συζητείται με τον ασθενή η πιθανότητα μετά την επέμβαση να επακολουθήσει υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.
Στις κιρσοκήλες που διαγιγνώσκονται στην εφηβεία, η ένδειξη του χειρουργείου τίθεται αποκλειστικά με την εκτίμηση της ανάπτυξης του όρχεως, χωρίς την εκτέλεση σπερμοδιαγράμματος. Εφόσον ο όρχις παρουσιάζει σημεία ατροφίας, η εκτέλεση της επέμβασης είναι επιβεβλημένη ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο διαταραχών της γονιμότητας στην ενήλικη ζωή.
